تشخیص فرصت ،غربالگری و انتخاب ایده های ناب ویژه استارتاپ ها و کارآفرینان

تشخیص فرصت ،غربالگری و انتخاب ایده های ناب ویژه استارتاپ ها و کارآفرینان

یکی از سئوالاتی که همواره از من پرسیده می شود این است که ، چگونه از بین تعداد زیادی ایده که به ذهن مان میرسد یک ایده مناسب را انتخاب نماییم.بطور کلی یک دسته از افراد دارای ویژگی هایی هستند که مثل یک موتور ایده ، می توانند ایده تولید کنند ، مشکلی که این افراد با آن مواجه هستند این است که تعداد زیادی ایده دارند و در انتخاب و تمرکز بر روی این ایده ها دچار سردرگمی می شوند . بارها و بارها این مسئله برای من پیش آمده است که یک علاقه مند به کارآفرینی به من مراجعه کرده و گفته ۳ ایده در زمینه راه اندازی یک استارتاپ دارد ، و سردرگم است که بر روی کدامیک تمرکز کند ، از آنجاییکه این موضوع ممکن است برای خیلی از شما ها نیز پیش آمده باشد ، تصمیم گرفتم مطلبی در زمینه نحوه بررسی ایده ها و انجام یک انتخاب درست از بین ایده هایی که داریم را ، بنویسم. در این نوشته یک ابزار کاربردی در این زمینه معرفی می گردد.
قبل از معرفی ابزار ، بهتراست که یک سری تعاریف را با هم مرور کنیم.

ایده چیست ؟

ایده یک فکر ، تفکر و اندیشه است که برای بهره برداری از یک فرصت در ذهن ما شکل می گیرد.یک ایده می تواند مقدمه ای برای یک اختراع و درنهایت نوآوری باشد ( قبلا به این نکته اشاره شد که نوآوری مفهوم تجاری سازی را در بر دارد)

فرصت چیست ؟

فرصت یک نیاز بی پاسخ است که در بازار وجود دارد.وقتی شما به این نیاز از طریق یک ایده پاسخ می دهید ، گفته می شود که از این فرصت بهره برداری شده است، یا به عبارتی شما از این فرصت بهره برداری کرده اید.اگر کمی دقت کنید متوجه می شوید که نیاز های بی پاسخ زیادی در بازارهای مختلف وجود دارند، سئوالی که مطرح می شود این است که به کدامیک از این نیاز ها پاسخ بدهیم ! اینجاست که بحث جذابیت فرصت و نحوه شناسایی فرصت های جذاب مطرح می شود.

ویژگی های یک فرصت جذاب

در اینجا به بیان چند ویژگی مهمی که باید در زمینه انتخاب یک فرصت و ایده جذاب مد نظر داشت را با هم مرور می کنیم :

۱٫ارزش حاصل از فرصت

آیا این فرصت آنقدر برای مشتریان جذاب است که حاضر باشند برای آن پول پرداخت کنند ؟ بعبارتی آیا برآورده شدن این نیاز ، برای آنها ارزشمند است ؟

۲٫سود آوری فرصت

آیا این فرصت پتانسیل های سودآوری بالایی دارد ؟ آیا هزینه ها را پوشش می دهد ؟ حاشیه سود چقدر جذاب است.

۳٫ریسک فرصت

بهره برداری از هر فرصتی ،مقداری ریسک در بر دارد ، باید در نظر گرفت که آیا این ریسک و سودآوری حاصل از بهره برداری از فرصت ، نسبت مناسبی با یکدیگر دارند یا خیر ؟

۴٫توانایی تیم

آیا تیم و مجموعه ای که قرار است از این فرصت بهره برداری نمایند ، توانایی این کار را دارند ؟ آیا توان فنی و مدیریتی در تیم موسس وجود دارد یا خیر ؟

۵٫علاقه تیم

به نظر من ،یکی از مهمترین نکات برای بهره برداری از یک فرصت ، میزان علاقه تیم به بهره برداری از این فرصت است ، علاقه باعث تعهد می شود ، علاقه مثل یک موتور تولید انرژی است که توان لازم برای طی کردن روزهای سخت تجاری سازی و ناملایمات کارآفرینی را فراهم می کند.

۶٫سرمایه اجتماعی

منظور از سرمایه اجتماعی در مقوله تشخیص و بهره برداری از فرصت های کارآفرینی ، تعداد افرادی هستند که شما در زمینه آن فرصت می شناسید و از اعتباری مناسب در بین آنها برخوردار هستید و می توانید بواسطه ارتباطتان با آنها روند بهره برداری ار فرصت را تسهیل نمایید.

۷٫پنجره فرصت

یا میزان دوام فرصت ، به این معنی است که شما چقدر زمان دارید تا از این فرصت بهره برداری و استفاده نمایید، آیا این فرصت با دوام است و می توانید مدت زیادی روی کسب سود از آن حساب باز کنید ، یا نه به سرعت توسط رقبای تازه وارد و یا رقبای موجود ، فرصت مربوطه از بین می رود و به اصطلاح پنجره فرصت بسته می شود.

۸٫توان مالی

آیا شما و تیمتان و با درنظر گرفتن سرمایه اجتماعی تان توان این را دارید که هزینه های مالی بهره برداری از این فرصت را فراهم نمایید، مثلا سرمایه گذار جذب کنید ، وام بگیرید و…
اینها مهمترین مواردی هستند که شما در زمینه انتخاب فرصت های جذاب باید به آنها توجه کنید.

غربالگری فرصت ها و ایده ها ( معرفی یک ابزار )

جدول یا ماتریس غربالگری ایده ، یک ابزار ساده برای انتخاب یک فرصت یا ایده جذاب است.فرض کنید شما سه ایده در حوزه های مختلف به ذهنتان رسیده است و قصد دارید روی یکی از آنها بصورت متمرکز کار کنید ، یادتان باشد که قبلا هم توضیح دادیم که تمرکز در کارآفرینی چقدر از اهمیت بالایی برخوردار است ، معمولا افرادی که موتور تولید ایده هستند که به اصطلاح به آنها idea Generator گفته می شود ، مهارت تمرکز خیلی کمی دارند . البته این مسئله هیچ ایرادی ندارد و با تمرین می توان تمرکز را افزایش داد.
خوب گفتیم فرض بر این است که شما سه ایده دارید ،کافیست در مورد هریک از سه ایده ای که دارید ،به فاکتور هایی که در بالا معرفی شد ( توان تیم ، علاقه ، سرمایه اجتماعی و…)نمره ای بین ۱ تا ۱۰ را نسبت دهید ، و در نهایت جمع عدد مربوطه را برای هر ایده حساب کنید . به عبارتی شما یک ارزیابی در مورد هر یک از ایده ها و فرصت هایی که قرار است از آن بهره برداری نمایید را انجام می دهید . این کار را بصورت جداگانه برای هر ایده انجام دهید ، و در نهایت هر ایده ای که نمره ای بیشتر کسب کند ، کاندید بهتری برای تمرکزو ادامه کار است. البته این ابزار یک ابزار اولیه است ، و شاید مهمترین نقطه قوت آن این است که شما را در هنگام برخورد با هر فرصت و ایده ای ، وادار می کند که به فاکتور های مهم جهت بهره برداری از آن توجه نمایید.

سئوال : تعیین برخی از این موارد دشوار است ، از چه طریقی این نمره گذاری را انجام دهیم !؟

بله کاملا درست است ، شما نیاز به یک سری تحقیقات دارید ، نیاز است که با یکسری افراد خبره در مورد هر یک از ایده ها به مشورت بپردازید ، و یک تحلیل کلی داشته باشید ، هدف از ارایه این ابزار ، انجام یک تحلیل اولیه سریع است و به شما کمک می کند قبل از اینکه دست به کار شوید به نکات مهم و فاکتور های هر فرصت توجه داشته باشید . این ابزار مقدماتی و توجه به فاکتور های مطرح شده در آن باعث میشود که از سردرگمی در مورد ایده هایتان رها شوید واز بین ۱۰ ایده به ۱ یا ۲ ایده و فرصت متناسب با توانمندی هایتان و احتمال موفقیت بالا دست پیدا کنید.بعد از این مرحله می توانید با طی کردن یک فرآیند استارتاپی ، ایده ها و فرصت های حاصل از بکار گیری این ابزار را اعتبار سنجی دقیق تری نمایید.که در آینده در مورد این فرآیند توضیحات بیشتری خواهیم داد.
منابع کشف فرصت و ایده های جدید
خوب تا اینجا متوجه شدیم که فرصت ، عبارت بود از یک نیاز بی پاسخ ، و ایده ،روشی است برای تامین و پاسخگویی به آن نیاز . از طرفی هم ابزاری برای ارزیابی و غربالگری فرصت ها و ایده ها ارایه گردید.یک سیوالی که بارها و بارها از من پرسیده میشود این است که ، از کجا فرصت ها را شناسایی کنیم ؟ یا چطور به ایده های خوب دست پیدا کنیم، توجه داشته باشید که در اینجا بحث ایده یابی مطرح می شود.افراد بسیار زیادی هستند که دانش فنی و حتی تیم متخصص دارند ولی توان و یا فرصت ایده یابی و کشف فرصت ها را ندارند.دلیل اصلی اینکه این روزها سرمایه گذار ها علاقه مند به سرمایه گذاری بر روی استارتاپ ها هستند هم دقیقا این است ، آنها استارتاپ ها را همانند یک ابزار شکار فرصت های بازار می بینند ، و لذا در صورتی که برایشان ثابت بشود که فرصت جذابی از بازار توسط یک استارتاپ مورد هدف قرار گرفته و استارتاپ مربوطه توان ابتدایی تولید محصول و تشکیل تیم را دارد ،حاضر به سرمایه گذاری در آن هستند.
در بخش انتهایی این نوشته قصد دارم یک سری منبع خوب در زمینه ایده یابی و جستجوی فرصت های کسب و کار را معرفی نمایم.بطور کلی ، منابع اطلاعاتی مهمترین منبع تشخیص فرصت های کارآفرینی هستند که در ادامه به آنها می پردازیم.

یک سری منبع خوب در زمینه ایده یابی و جستجوی فرصت های کسب و کار

۱٫بررسی روند های اجتماعی و دموگرافیک

معیتی ، جنسیت ، سن ، موقعیت مکانی و… می تواند یک منبع بسیارخوب برای تشخیص فرصت های جذاب باشد ، مثلا جمعیت دهه ۶۰ ، در آینده ای نه چندان دور نیاز به خدمات پزشکی و مراقبتی فراوان دارد ، پس احتمالا در آینده بحق مراقبت از سالمندان و ارایه خدماتی از این قبیل یک فرصت جذاب باشد، یا علاقه یک گروه سنی به ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و کسب مدرک زیاد شده است ، چگونه می توانیم از این روند اجتماعی بهره بردارد کنیم ؟ اینها مثال هایی هستند که می توان فرصت های زیادی را در آنها شناسایی نمود.

۲٫بررسی روند های بازار

در بازار چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است ، چه کالاهایی مورد استقبال قرار گرفته است ، روند بازار در هر صنعت به چه صورت است ، مثلا در مورد صنایع غذایی ، روند ها در دنیا به چه صورت است ، آیا اقبال مردم به خرید غذاهای آماده در حال افزایش است ؟ چه محصولاتی در این بازار در حال تولید است ؟ دغدغه های این بازار چیست ؟ یا اینکه صنعت خودرو در حال تحول است ، شرکتی مانند تسلا ، با ارایه خودرو های برقی و هوشمند ، روندهای جدیدی را در این صنعت رقم زده است ، چه فرصت هایی در این زمنیه وجود دارد؟

۳٫توسعه شبکه اجتماعی

شما با ایجاد ارتباط با افراد مختلف خود را در معرض فرصت های زیادی قرار می دهید ، شاید بواسطه یک دوست و آگاهی از مشکلات کسب و کار وی در یک قرار کاری ، بتوانید ایده ها و فرصت های زیادی را کشف کنید. طبیعتا شبکه اجتماعی فیزیکی از ارزش زیادی برخوردار است ولی نیابد قدرت شبکه های اجتماعی مجازی را فراموش کرد. شما بواسطه شبکه های اجتماعی مجازی می توانید به آگاهی بیشتری در مورد روند ها و فرصت های کارآفرینی دست پیدا نمایید. کافیست که افرادی را که در زمینه خاصی که شما نیز به آن علاقه مند هستید را در شبکه های اجتماعی مختلف دنبال کنید ، با این کار به راحتی به آخرین تحولات و اتفاقاتی که در آن زمینه خاص رخ می دهد ، دسترسی خواهید داشت.

۴٫حضور در نمایشگاه ها و گردهمایی ها

پیشنهاد میدهم در نمایشگاه هایی که مرتبط با علاقه مندی های شما هستند شرکت کنید ، این کار هم باعث توسعه شبکه اجتماعی شما می گردد و هم شما را در معرض ایده های مختلف قرار می دهد . شما از جدید ترین دستاوردها آگاهی پیدا خواهید کرد ، ایده های اجرا شده زیادی را خواهید دید و قطعا ایده ها و فرصت های جدیدی را کشف خواهید کرد.

۵٫یادگیری و توسعه مهارت ها

هر چقدر مهارت های مختلفی که به آنها علاقه دارید را دنبال کنید و آنها را آموزش ببینید ، آگاهی شما افزایش یافته و ذهن شما به ابزار های جدید برای بهره برداری از فرصت های آینده مجهز خواهد شد.مثلا شخصا بواسطه علاقه به گویندگی در دوره گویندگی شرکت کردم و همین مسئله باعث پایه ریزی اولین ایده استارتاپی من در حوزه کتاب های صوتی گردید.
بررسی روند های کشور های دیگر : در بسیاری از کشور ها بواسطه رشد صنعتی ، فرصت های زیادی ایجاد شده و کارآفرینان از این فرصت ها بهره برداری نموده اند ، قطعا با رشدی که در کشور ما در حال وقوع است ، در آینده ای نه چندان دور این پنجره های فرصت برای ما نیز باز شده و باید از آنها بصورت بومی بهره بردار نماییم. پس مطالعه کسب و کار ها و اخبار حوزه های مورد علاقه مان در کشور های پیشرفته نیز می تواند یک منبع خوب درزمینه شناسایی فرصت های کارآفرینی در آن زمینه خاص باشد.

۶٫بررسی روند های فناوری

فناوری های آینده به چه سمتی پیش می روند ، این روزها اخبار فناوری در چه زمینه هایی داغ است ، هوش مصنوعی ، اینترنت اشیا ، فناوری نانو ، ماشین های الکتریکی و… در این زمینه مقالات خیلی زیادی نوشته شده است ، کافیست در اینترنت عبارت : ده فناوری تاثیر گذار در دهه آینده را جستجو کنید . مرور این فناوری ها و فرصت هایی که بواسطه آنها ایجاد می شود می تواند منبع بسیار خوبی در زمینه تشخیص فرصت های کارآفرینی باشد.یادم هست که سه ساله پیش مقاله ای در زمینه ایده های کارآفرینی که آینده را متحول می کنند تحقیقی انجام دادم. در آن زمان ، تاکید شده بود که در آینده سیستم های پیغام رسان از موفقیت زیادی برخوردار خواهند شد ، و این اتفاق افتاد ، همانطور که میبینید ، این روزها نرم افزار های پیغام رسان ، مثل تلگرام از اقبال خوبی برخوردار شده اند. یک پیشنهاد ، حتما اطلاعاتی در زمینه علم آینده پژوهی کسب کنید و مقالاتی را در این زمینه مطالعه نمایید.

۷٫بررسی شرکت های موفق در زمینه های مورد علاقه

یکی دیگراز منابع خوب در زمینه تشخیص فرصت های کارآفرینی در یک حوزه خاص ، مطالعه و دنبال کردن فعالیت های شرکت هایی است که در حوزه مورد علاقه و تخصص شما در حال فعالیت هستند ، اینکه ببینید چه ایده هایی جدید و برنامه های جدیدی در آینده دارند ، وارد چه بازارهایی قرار است بشوند و… می تواند منبع مناسبی برای کشف فرصت ها باشد.
خوب امیدوارم این مطلب هم مفید واقع شده باشه و یک نقشه مناسبی برای ایده یابی وو غربالگری ایده ها و فرصت های بازار را به شما ارایه داده باشد.موفق و پیروز باشید.